Rosnące ceny prądu znacznie nadwyrężają domowy budżet i zwiększają koszty firm. Niektórzy już przyzwyczaili się do takiej sytuacji, a inni wyrywają sobie włosy z głowy za każdym razem, gdy ceny energii rosną. Dziś bierzemy pod lupę ten temat. Przeanalizujemy podwyżki na przestrzeni ostatnich lat oraz przedstawimy prognozy na przyszłość. Wyjaśnimy również, dlaczego rosną ceny energii elektrycznej oraz jak wpływa to na funkcjonowanie całej gospodarki.
W ostatnim czasie polska energetyka nie jest w najlepszej kondycji. Jest to tym bardziej uciążliwe, że prąd stanowi powszechne źródło zasilania. Wszelkie zmiany z nim związane wpływają na całe społeczeństwo. Aby pokryć większe koszty produkcji i transportu, firmy podnoszą ceny towarów, co z kolei odczuwają wszyscy konsumenci. Dlaczego ceny prądu rosną? Jak chronić się przed podwyżkami cen energii? Czy podwyżki są nieuniknione? Na te oraz wiele innych pytań odpowiadamy w dzisiejszym artykule.
Spis treści
Jak rosną ceny prądu?
Unia Europejska narzuca na kraje członkowskie cele ekologiczne, które muszą zostać osiągnięte w określonym czasie Kiedy się to nie uda, trzeba liczyć się z konsekwencjami. Co więcej Polska musi realizować postanowienia polityki środowiskowej, która obejmuje między innymi racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi, poprawę jakości powietrza i przeciwdziałanie zmianom klimatu. Z tego względu firmy mające duży wpływ na środowisko muszą dostosować się do odgórnych założeń i funkcjonować na zasadach zrównoważonego rozwoju.
Polskie elektrownie muszą posiadać zgodę państwa na emisję dwutlenku węgla. Jest to pozwolenie na wprowadzenie do atmosfery konkretnej ilości zanieczyszczeń. Jeśli producent prądu wytwarza w ciągu roku 60 mln ton dwutlenku węgla, generuje przy tym koszty rzędu 11 mld zł. Rosnące ceny energii sprawiają jednak, że uzyskanie uprawnień w tym zakresie staje się coraz droższe. W 2018 r. wyemitowanie tony zanieczyszczeń kosztowało ok. 20 euro, rok później wartość ta wynosiła już 25 euro. Aktualnie za każdą tonę emisji CO2 zakład energetyczny musi zapłacić ponad 40 euro.
Ceny prądu idą w górę w związku z likwidacją darmowych uprawnień przez Komisję Europejską. Jeszcze w 2019 r. można było wyemitować prawie 12 mln ton CO2 zupełnie za darmo. Rok wcześniej było to 14 mld ton zanieczyszczeń. Natomiast w ubiegłym roku darmowe uprawnienie obejmowało już tylko 700 000 ton. Producent musi zatem wykupywać dodatkową licencję, a ponoszone koszty przenosi na konsumenta.
Uprawnienia są traktowane jak papiery wartościowe, a to oznacza, że wraz z zaostrzeniem celów klimatycznych rozpoczęła się spekulacja na ich temat. Gdy popyt rośnie, a podaż pozostaje na tym samym poziomie, cena produktu (w tym przypadku uprawnienia) szybuje w górę. Taka sytuacja jest jest jednak korzystna dla Skarbu Państwa, gdyż systematycznie do budżetu wpływają nowe środki. Szacuje się, że dzięki droższym uprawnieniom emisyjnym Polska osiągnie ok. 5 mld zł wpływów.
Wzrost cen energii w Polsce
Ceny prądu dla gospodarstw domowych nadzoruje Urząd Regulacji Energetyki, który podaje, że ich średnia wartość jest o ok. 10% wyższa niż rok temu. Taki szacunek odnosi się do obliczeń uwzględniających wszelkie opłaty dodatkowe, w tym opłatę mocową. Opłata mocowa stanowi jedną z najważniejszych, a zarazem najbardziej uciążliwych konsekwencji zmian w uprawnieniach emisyjnych. Przeciętne gospodarstwo domowe płaci każdego miesiąca o ok. 8 zł więcej za energię elektryczną w skutek opłaty mocowej. W skali roku to prawie 100 zł. Wartość ta może być nawet większa, gdyż uzależniona jest od zużycia prądu. W domach wieloosobowych z dużą ilością urządzeń ceny energii rosną nawet dwukrotnie.
Bazowa cena energii elektrycznej notowana na Towarowej Giełdzie Energii wynosi średnio 250 zł za megawatogodzinę. W porównaniu do 2019 r., gdy podwyżki cen energii były tylko tymczasowe, aktualny skok utrzymuje się, a wręcz systematycznie pogłębia. Wielu osobom wydaje się jednak, że rosnące ceny prądu dotyczą tylko naszego kraju, tymczasem jest to zjawisko globalne. Przykładowo w Australii podwyżki sięgają nawet 100%. Polska ze wzrostem rzędu 40% jest w tym zestawieniu nieco wyżej od Francji (ok. 32%).
Przewiduje się, że najbliższych latach ceny prądu wzrosną, na co wpływać będzie konieczność utrzymania starszych elektrowni węglowych. Polska dąży do całkowitej ich likwidacji, ponieważ obecne koszty emisji dwutlenku węgla sprawiają, że są one nieopłacalne. Obecność tradycyjnych elektrowni w miksie energetycznym jest póki co konieczna, gdyż alternatywne źródła energii nie są w stanie zaspokoić całego zapotrzebowania energetycznego kraju. Dopóki stare zakłady stoją, musimy założyć, że ceny prądu będą dalej rosnąć.
Dlaczego prąd drożeje?
Ceny prądu rosną systematycznie, jednak zazwyczaj nie wiemy jaka jest tego przyczyna. Na obecną sytuację wpływ mają różne czynniki, a o wielu z nich nie myślimy na co dzień. Z tego względu trudno jest nam przewidzieć podwyżki, dlatego za każdym razem, gdy rząd zapowiada rosnące ceny prądu, jesteśmy zaskoczeni. Wraz z zaskoczeniem pojawia się złość, frustracja oraz obawa, że przez zwiększone wydatki trudno będzie nam związać koniec z końcem.
Jeśli zastanowimy się chwilę nad tym, dlaczego prąd drożeje, do głowy mogą przyjść nam różne powody. Warto wymienić trzy najważniejsze z nich. Pierwszy, a zarazem najbardziej oczywisty to droższe paliwo. Na całkowity rachunek za prąd składają się dwa czynniki: koszt sprzedaży energii i koszt dystrybucji energii. Transport jest czynnikiem spajającym różne sektory gospodarki. Zwiększenie cen paliwa działa niczym domino, powodując wzrost kosztów dystrybucji. Każda zmiana cennika u wytwórców i dostawców elementów składowych odbija się na producentach.
Wiele osób zapewne nie zdaje sobie sprawy, że na rosnące ceny prądu wpływają również zjawiska pogodowe. Mowa dokładnie o upałach i suszach. Utrzymujące się w danym roku złe warunki hydrologiczne rzutują na podwyżki cen energii elektrycznej dwa, trzy lata później.
Podwyżki cen prądu dla gospodarstw domowych
Każdy z nas korzysta w większym lub mniejszym stopniu z energii elektrycznej. Zasilamy za jej pomocą urządzenia domowe, takie jak lodówki, pralki, odkurzacze, płyty indukcyjne i piekarniki. Wykorzystujemy prąd do zasilania systemów ogrzewania, oświetlenia i klimatyzacji, a także grzania wody użytkowej. Coraz powszechniejsze stają się również pojazdy elektryczne (samochody, skutery, hulajnogi), więc rosnące ceny energii znacznie zwiększają comiesięczne rachunki. Taryfy prądu dla gospodarstw domowych na 2021 r. wskazują na podwyżkę od 9-10% rocznie, co przekłada się na kwotowy wzrost o ok. 8 zł miesięcznie.
Sytuacji nie poprawia również to, że w przeciętnym gospodarstwie domowych z roku na rok przybywa sprzętów elektrycznych. Montujemy klimatyzację, stosujemy różnego rodzaju urządzenia kuchenne, telewizory, komputery. Oświetlamy już nie tylko pomieszczenia, ale także cały teren posesji. Wszystko to sprawia, że nasze zapotrzebowanie na energię elektryczną jest znacznie większe niż jeszcze dekadę temu. Z tego powodu poszukujemy sposobów, aby rosnące ceny energii elektrycznej nie dotknęły nas za bardzo.
Oszczędność prądu można uzyskać poprzez stosowanie energooszczędnych urządzeń, a także wprowadzanie dobrych praktyk do swojej codzienności (wyłączanie światła pod naszą nieobecność, odłączanie nieużywanych sprzętów). Popularność zyskują również instalacje fotowoltaiczne, które pozwalają wytwarzać darmową energię, aby zasilać domowy sprzęt, a wytworzone nadwyżki magazynować w zewnętrznej sieci energetycznej.
Rosnące ceny energii dla firm
Przedsiębiorcy muszą stale obserwować to, jak rosną ceny prądu. Nawet drobna zmiana w tej kwestii ma ogromne znaczenie dla przemysłu wytwórczego, obróbkowego, budowlanego i transportowego. Decyduje o tym, czy dotychczasowa oferta pozostanie konkurencyjna, a firma będzie generować zyski. Energia elektryczna jest bowiem wykorzystywana na wszystkich szczeblach powstawania i wdrażania produktów i realizowania usług. Gdy rosną ceny prądu, więcej trzeba zapłacić za zasilenie urządzeń produkcyjnych. Aby powstałą różnicę wyrównać, firmy podnoszą cenę produktów. Wyższa cena prądu i paliwa powoduje również wzrost kosztów magazynowania, administracji i utrzymania budynków.
Koszty energii elektrycznej stanowią często nawet 30-40% wszystkich kosztów firmy. Z tego względu pojawia się silna potrzeba ich optymalizacji, co jest możliwe za sprawą własnej produkcji prądu. Instalacja fotowoltaiczna dla firm jest wyjątkowo korzystną opcją pozyskiwania energii elektrycznej. Umożliwia zagospodarowanie wolnej przestrzeni na posesjach, a także na dachach budynków przemysłowych, biurowych i magazynach. Wygenerowana energia zasila urządzenia i systemy, gwarantując tym samym całkowitą niezależność od zakładów energetycznych. Zdobyte oszczędności firmy mogą przeznaczyć na rozwój, badania, działania promocyjne lub marketingowe.
Prognozy cen energii elektrycznej elektrycznej do 2030 roku
Aktualna sytuacja sprawia, że zamiast pytać o to, czy wzrosną ceny prądu, zadajemy sobie pytanie o ile i przez jak długi okres będziemy musieli znosić rosnące ceny prądu. Aktualnie musimy płacić więcej za produkty, na które wpływają podwyżki cen nieregulowanych. Są to towary i usługi energochłonne. Zapotrzebowanie może wiązać się zarówno z samym procesem produkcji, jak i odnosić się do specyficznych wymogów przechowywania i transportowania. Wśród przykładów można wymienić pieczywo oraz przewozy kolejowe. Taryfy dla gospodarstw domowych póki co zostały ustalone tylko do końca 2021 r. Prognoza cen energii na przestrzeni 10 lat wskazuje jednak tendencję wzrostową. Bazując na tym, jak rosną ceny prądu oraz jak wygląda spełnianie unijnych celów klimatycznych możemy próbować przewidzieć jaka będzie prognoza cen energii elektrycznej do 2030 r. Niestety, ale analizy nie są zbyt optymistyczne. Ostatniego celu związanego ze zmniejszeniem emisji zanieczyszczeń Polsce nie udało się osiągnąć, a kolejne wymagane wartości są wysokie. Jednocześnie nie możemy zrezygnować z tradycyjnych źródeł zasilania, ponieważ rynek OZE wciąż nie jest na tyle rozwinięty, aby móc stanowić alternatywę.
Instytut Energetyki Odnawialnej prognozuje, że cena hurtowa prądu w 2022 r. nie spadnie poniżej 300 zł za 1 MWh. Należy zatem liczyć się z tym, że w najbliższych latach podwyżki cen energii się nie skończą. Można spotkać się z różnymi szacunkami na ten temat. Bezpiecznym założeniem jest, że w 2025r. średnia cena hurtowa energii osiągnie wartość 300-350 zł za 1 MWh.
Bardziej optymistyczna jest prognoza cen energii elektrycznej do 2040 roku. Zakłada się, że w okolicach 2025 r. Polska wejdzie w okres stabilizacji. W takim scenariuszu już po 2023 r. rachunki za prąd u odbiorców końcowych zaczęłyby spadać. W 2030 r. udział OZE w miksie energetycznym wynosiłby 70%, natomiast w 2050 r. – 90%. Nie ma jednak wiarygodnych podstaw, że taka radosna prognoza się ziści. Nawet jeśli dojdą do skutku inwestycje w elektrownie odnawialne, w początkowych fazach będą generować spore koszty związane z budową i dostosowaniem. Znacznie częściej prognozuje się, że koszty energii w przeciągu najbliższych 5 lat będą rosły systematycznie. W 2021 r. wzrost osiągnie wartość 10-11%, natomiast rok później jeszcze – 4-5%.
Nowe inwestycje sposobem na rosnące ceny prądu?
Zastanawiając się, dlaczego prąd drożeje, należy mieć na uwadze przede wszystkim poziom zanieczyszczeń środowiska spowodowany działaniem elektrowni zasilanych tradycyjnymi źródłami energii. Nie jest to jednak jedyny powód, gdyż oprócz ceny wykupu uprawnień do emisji CO2 bierze się również pod uwagę perspektywę długoterminową. Chodzi głównie o planowane inwestycje, które powinny być skupione na pozyskiwaniu energii za sprawą nowoczesnych i przyjaznych środowisku źródeł. Niekorzystne są zatem plany budowy nowych (nawet bardziej efektywnych) zakładów, jeśli są one zasilane tradycyjnie. Inwestycje takie pochłaniają miliardy, a i tak wymagają równoczesnej budowy elektrowni odnawialnych.
Mierzymy się z brakiem wcześniejszych inwestycji w zielone źródła energii, które mogłyby zminimalizować koszty uprawnień emisyjnych i opłaty mocowej. Brak rezerwy mocy może doprowadzić do tego, że energii zacznie zwyczajnie brakować. Spowoduje to z kolei wzrost cen w przypadku już nie tylko prądu, ale także gazu. We wrześniu 2021 r. cena gazu wynosiła ok. 311 zł za MWh, dwa miesiące wcześniej było to ok. 175 zł za MWh (wzrost o ok. 70%). Pocieszające w tej kwestii jest jednak to, że odnawialne źródła energii zyskują w Polsce na popularności. Wynika to między innymi ze zwiększającej się świadomości ekologicznej, a także opłacalności dostępnych na rynku rozwiązań. Szczególnym wzrostem zainteresowania cieszy się fotowoltaika. Inwestycja w mikroinstalację pozwala czerpać darmową energię prosto ze Słońca, a sam koszt zakupu i montażu modułów zwraca się w krótkim czasie (średnio 5-7 lat).
Wiadomo, że przejście na OZE nie jest takie proste i wymaga wiele czasu, jednak należy mieć świadomość, że rosnące ceny energii będą stałym elementem tego procesu. W miarę przechodzenia na zielone źródła ceny energii stopniowo powinny się stabilizować. Najprawdopodobniej zakończona transformacja energetyczna spowoduje spadek średnich cen hurtowych o ok. 5% (względem aktualnych stawek) po 2030 r. oraz o ok. 25% do 2050 r.
Jeśli zastanawiasz się, jak oszczędzać prąd, sprawdź nasz artykuł. Znajdziesz tutaj praktyczne porady przynoszące Ci oszczędność energii.
