Przez długi czas traktowaliśmy atmosferę jak ściek, którym możemy wypuszczać wszystkie zanieczyszczenia z kominów i ruch wydechowych. Niestety konsekwencje tego są tragiczne, zaczynając od chorób układu oddechowego aż po ocieplenie klimatu. Aby zadbać o zdrowie nasze i przyszłych pokoleń, a także uniknąć katastrofy klimatycznej musimy zredukować emisję gazów cieplarnianych. Każdy z nas powinien zadać sobie pytanie, jak zmniejszyć swój ślad węglowy, po czym małymi kroczkami poprawiać jakość powietrza.
Ślad węglowy to suma wszystkich gazów cieplarnianych, które emitujesz do atmosfery. Szkodliwe substancje możesz produkować bezpośrednio (np. poprzez spaliny z samochodu czy spalanie śmieci w piecu) i pośrednio (np. poprzez korzystanie z dóbr, których produkcja wiąże się z dużym zużyciem wody i energii). Uwolnione gazy cieplarniane utrzymują się w atmosferze przez wiele lat, wywierając wpływ na klimat na całym świecie. Nie ma znaczenia, w jakim miejscu doszło do emisji – w tym przypadku ponosimy odpowiedzialność zbiorową.
Spis treści
Co wpływa na ślad węglowy?
Na wielkość śladu węglowego wpływają nasze codzienne decyzje dotyczące stylu życia, transportu, zakupów i sposobu spędzania czasu wolnego. Przykładowo każdy kilometr pokonany za pomocą samolotu wiąże się z emisją do atmosfery ponad 280 g CO2eq (ekwiwalentu dwutlenku węgla). Jeśli zamiast tego rozwiązania, zdecydujesz się na jazdę pociągiem, wygenerujesz już o zaledwie 14 g.
Nie mniej ważny jest dobór diety. Odpowiednie odżywianie jest ważne nie tylko dla zdrowia, ale także całej planety. Ograniczenie lub całkowite wykluczenie mięsa, a w szczególności wołowiny wpływa na zmniejszenie śladu węglowego. W jaki sposób? Przemysł związany z produkcją mięsa doprowadza do degradacji lasów oraz zanieczyszczenia terenów, na których mieszczą się hodowle i pola uprawne paszy dla zwierząt.
Co zostawia największy ślad węglowy?
W krajach rozwiniętych największy ślad węglowy pozostawiają: transport oraz energia, a zaraz za nimi plasują się: żywność i konsumpcja. Sektor transportu pasażerów i usług odpowiedzialny jest aż za 1/5 światowej emisji gazów cieplarnianych. Szczególnie szkodliwe są krajowe loty samolotowe oraz samochody z silnikiem na benzynę i disel. Hodowla zwierząt odpowiada za blisko za ok. 50% emisji gazów cieplarnianych na świecie. Najbardziej problematyczna jest hodowla bydła, która wiąże się z przedostawaniem się do atmosfery metanu. Wielkość śladu węglowego uzależniona jest od rodzaju mięsa – największym winowajcą jest wołowina, która emituje ok. 60 kg CO2eq na każdy 1 kg.
Pomijając wielkie przemysły, w których obniżenie zużycia energii wiąże się ze skomplikowanymi procesami dążącymi do poprawy efektywności energetycznej i inwestycjami w odnawialne źródła energii, zużycie prądu w domach także jest poważnym problemem. Wiąże się m.in. z niską izolacją budynków, która powoduje „uciekanie” średnio ok. 30% ciepła. Nieszczelne ściany, drzwi i okna sprawiają, że trzeba mocniej dogrzewać dom, a tym samym niepotrzebnie zużywać więcej energii. Na ślad węglowy wpływają także stare urządzenia domowe, które pobierają dużo prądu i wody.
Jaki jest średni ślad węglowy w Polsce?
W 2018 r. każdy mieszkaniec Ziemi odpowiadał za emisję niecałych 7 t CO2eq. Należy przy tym pamiętać, że poziom rozwoju gospodarczego na poszczególnych obszarach naszej planety jest inny. Zazwyczaj w krajach bardziej rozwiniętych ślad węglowy jest większy. W analogicznym okresie statystyczny Europejczyk odpowiadał za emisję prawie 9 t CO2eq.
Ślad węglowy statystycznego Polaka jeszcze w 1990 r. wynosił ok. 13,5 t CO2eq, w 2018 r. – 11 t CO2eq. Aktualnie sytuacja wygląda nieco lepiej. W Polsce ślad węglowy przypadający na jednego mieszkańca waha się między 9 a 10 t rocznie. Zdecydowana większość z tej wartości to dwutlenek węgla (CO2) – ok. 8 t. Pozostałe składniki to gazy cieplarniane, takie jak metan czy podtlenek azotu.
Dlaczego warto zmniejszyć swój ślad węglowy?
- Niższy ślad węglowy to niższe koszty życia – energia odnawialna może być wykorzystana do zasilania urządzeń elektrycznych, ogrzewania domu czy ładowania PV, a tym samym generować niższe rachunki.
- Konsumpcjonizm wiąże się z niepotrzebną produkcją odpadów i ścieków – zanieczyszczenia środowiska przyczyniają się do wymierania niezliczonych gatunków roślin i zwierząt.
- Ekologiczny styl życia wpływa na kierunek rozwoju gospodarki – wybranie transportu publicznego zamiast samochodu osobowego rozwija niskoemisyjne gałęzie przemysłu.
- Zmiana społeczna oznacza zmianę polityczną – obywatele sięgający po ekologiczny transport czy odnawialne źródła energii, oczekują prawa, które sprzyja korzystaniu z nich, co tworzy nacisk na poprawę efektywności energetycznej i wprowadzenie gospodarki niskowęglowej.
Jak ograniczyć swój ślad węglowy?
Aby zmniejszyć swój ślad węglowy, zacznij od redukcji zużycia energii. Niebezpiecznie zbliżamy się do wyczerpania naturalnych zasobów naszej planety (np. węgla czy ropy naftowej), dlatego konieczne staje się przejście na odnawialne źródła energii (np. energię słoneczną, wodną czy wiatrową). Wykorzystanie OZE nie stanowi tak poważnego obciążenia dla środowiska, a dodatkowo są to zasoby niewyczerpalne i ogólnodostępne. Przykładowo z promieniowania słonecznego możemy korzystać każdego dnia i w każdym położeniu geograficznym.
Staraj się zmniejszyć zużycie energii podczas codziennych czynności (np. gaś światło, gdy wychodzisz z pokoju, nie zostawiaj urządzeń podłączonych do prądu, gdy bateria jest już naładowania). Nie marnuj wody (np. bierz krótki prysznic, zakręcaj kran, gdy myjesz zęby lub zmywasz naczynia). Postaraj się ograniczyć swój ślad cyfrowy (np. nie przechowuj niepotrzebnych danych w chmurze – do ich utrzymania zużywa się mnóstwo energii).
W kwestii transportu wybieraj bardziej ekologiczne opcje, takie jak rower lub komunikacja miejska. Decydując się na jazdę samochodem osobowym, postaraj się, aby wszystkie miejsca pasażerów były zajęte, bo w ten sposób emisja ze spalin rozłoży się na więcej osób. W dłuższe podróże wybierz się pociągiem, zamiast autem lub samolotem.
Zwróć także uwagę na odzież, którą kupujesz. Wybieraj marki dbające o środowisko naturalne, czyli korzystające z naturalnych materiałów, prowadzące recykling oraz nie odprowadzające ścieki do rzek. Postaraj się zmniejszyć swój konsumpcjonizm. Nie kupuj nowych rzeczy, gdy poprzednie lekko się uszkodzą lub wyjdą z mody. Dbaj o ubrania, aby służyły ci jak najdłużej, a jeśli ci się znudzą, sprzedaj je lub wymień się ze znajomymi.
