Od 1 kwietnia prosumentów obowiązywać będzie nowy system rozliczenia nadwyżek wyprodukowanej energii elektrycznej. Dotychczasowy model Net-Metering zostanie zastąpiony przez Net-Billing. Kogo obowiązywać będzie nowy system i jak od teraz będzie wyglądało rozliczenie z zakładem elektroenergetycznym? W dzisiejszym artykule wyjaśniamy, czym jest Net-Billing i co jego wprowadzenie oznacza dla prosumentów.
W czerwcu 2021 r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiedziało zlikwidowanie dotychczasowego systemu rozliczeń prosumentów funkcjonującego pod nazwą Net-Metering. Wycofanie systemu ma nastąpić w bardzo krótkim czasie – do końca marca 2022 r. Oznacza to, że od 1 kwietnia 2022 r. obowiązywać będzie nowy model rozliczenia nadwyżek wyprodukowanej za sprawą paneli fotowoltaicznych energii elektrycznej. Każdą instalację zamontowaną, uruchomioną i podłączoną do sieci po tym terminie będą obowiązywać nowe zasady, czyli tzw. Net-Billing.
Spis treści
Jak działa aktualny system opustów Net-Metering?
Zarówno Net-Billing, jak i Net-Metering skierowane są do prosumentów – producentów energii elektrycznej, którzy są jednocześnie jej konsumentami. Prosumentami są przede wszystkim właściciele lub współwłaściciele domów jednorodzinnych, a także gospodarstw rolnych i firm, które produkują prąd na własne potrzeby.
Oba modele odnoszą się do sposobu rozliczenia nadwyżek energii, którą produkujemy za sprawą fotowoltaiki. Panele produkują prąd z promieniowania słonecznego, które zmienia się zależnie od warunków atmosferycznych i pory roku. Nadwyżki powstają zazwyczaj wiosną i latem, gdy dni są długie i bezchmurne. Jeśli panele fotowoltaiczne wyprodukują więcej prądu niż zużywają na bieżąco nasze urządzenia i systemy elektryczne, powstaje nadmiar, który możemy zmagazynować. Magazynowanie może odbywać się w prywatnych bateriach lub tzw. wirtualnym magazynie, którego rolę do tej pory pełniła sieć elektroenergetyczna.
Net-Metering oznacza wymianę barterową pomiędzy prosumentem a zakładem energetycznym. Za magazynowanie energii zakłady proponowały prosumentom rozliczenie na preferencyjnych warunkach, tzw. opust.
W aktualnym systemie prosumenci mogą oddać nadwyżki do sieci elektroenergetycznej w stosunku:
- 1:0,8 kWh w przypadku instalacji PV o mocy do 10 kWp,
- 1:0,7 kWh w przypadku systemów o mocy 10-50 kWp.
Oznacza to, że prosumenci mogli odzyskać 70-80% energii, którą wyprodukowali latem i wykorzystać ją do zasilenia gospodarstwa domowego w okresie mniejszej wydajności fotowoltaiki (np. zimą). Net-metering jest systemem bezgotówkowym, który rozlicza się automatycznie – ilość zmagazynowanej w sieci energii jest uwzględniana w rachunku za prąd. Posiadając odpowiednio dobraną instalację fotowoltaiczną, w okresie jesienno-zimowym prosument może bazować na własnych nadwyżkach z lata, co zmniejsza ilość płatnej energii, którą musi pobrać z sieci.
Cel wprowadzenia nowego systemu rozliczeń
Konieczność zmiany systemu rozliczeń wynika przede wszystkim z dwóch powodów. Pierwszym z nich jest potrzeba dostosowania przepisów polskich do przepisów unijnych. Najważniejszy jest jednak drugi powód, który odnosi się do wzrostu liczby prosumentów. Aktualnie w Polsce funkcjonuje ich blisko 800 000. Co więcej, szacuje się, że tendencja wzrostowa utrzyma się w najbliższych latach. Net-Billing stanowi odpowiedź na zmieniający się rynek energetyczny. Wzrost liczby prosumentów uwydatnił bowiem, że infrastruktura sieci nie jest w stanie poradzić sobie z tak wielkim napięciem. Może to z kolei zagrozić bezpieczeństwu dostaw energii.
Net-Billing ma skłonić prosumentów do zmiany zachowania z biernego na aktywny. Odbędzie się to poprzez przeniesienie funkcji magazynowania energii z sieci na prosumentów. W tym celu powinni oni połączyć swoją fotowoltaikę z bateriami, w których możliwe jest przechowywanie wyprodukowanych nadwyżek. Takie rozwiązanie stanowi najbardziej korzystny model zarządzania energią, gdyż zapewnia wysoki poziom autokonsumpcji i oszczędności.
Prosumenci posiadający fotowoltaikę z magazynem energii mogą wykorzystywać zgromadzone nadwyżki w okresie niższej wydajności paneli słonecznych (np. zimą). W ten sposób zapewnią sobie niezależność i bezpieczeństwo energetyczne. Nowy system rozliczeń stanowi powrót do neutralności opłat dystrybucyjnych dla spółek energetycznych. W dotychczasowym modelu koszty te znajdowały się po stronie operatora. Natomiast w Net-Billingu to prosument będzie płacił opłaty dystrybucyjne zmienne, opłaty OZE oraz opłatę kogeneracyjną za energię pobraną z sieci.
Nowy system rozliczeń Net-Billing
W przeciwieństwie do dotychczasowego modelu opustów, nowy system rozliczeń Net-Billing będzie funkcjonował na zasadach transakcji kupna-sprzedaży. Prosument, wysyłając do zakładu elektroenergetycznego nadwyżki wyprodukowanej energii elektrycznej, będzie ją sprzedawał, za co otrzyma określoną zapłatę. W okresie mniejszej wydajności fotowoltaiki (np. zimą), nie będzie mógł zatem odebrać zgromadzonych zasobów, tylko będzie musiał zakupić energię z sieci po standardowych stawkach. Oznacza to, że prosumenci fotowoltaiki będą kupować prąd po takich samych cenach jak osoby, które nie posiadają instalacji. Wzbudza to z kolei wątpliwość o opłacalność takiego rozwiązania. Cena sprzedaży i cena kupna mogą się bowiem różnić, co może doprowadzić do sytuacji, w której prosumenci osiągną mniejsze oszczędności na rachunkach za prąd, a okres zwrotu inwestycji w fotowoltaikę wydłuży się.
Stawki za sprzedaż energii elektrycznej nie będą stałe, co oznacza, że mogą ulegać zmianom zależnie od zmian cen rynkowych. Natomiast stawki za prąd pobierany z sieci będą uzależnione od wybranej przez prosumenta taryfy rozliczeniowej. W systemie Net-Billing pieniądze na sprzedaż energii nie będą wysyłane na konto. Każdy prosument otrzyma indywidualny depozyt, który będzie rejestrował wszystkie wysłane do sieci kWh wraz z kwotą do rozliczenia w ramach rachunku za prąd. Wartości będą podawane w obrębie jednego roku rozliczeniowego, przy czym rozliczenie będzie odbywać się w złotówkach (nie kilowatach).
Czy można zostać na Net-Meteringu?
Net-Billing zacznie obowiązywać od 1 kwietnia. Jednak prosumenci, którzy zamontują, uruchomią oraz podłączą mikroinstalację do sieci do dnia 31 marca, wciąż będą mogli rozliczać się na dotychczasowych zasadach przez kolejne 15 lat. Warto przy tym mieć na względzie, że wszyscy prosumenci będą już w nowym systemie, a jedynie ci „starzy” będą mieli dodatkową korzyść w postaci przedłużenia poprzednich zasad Net-Meteringu.
Od kwietnia do lipca 2022 r. trwać będzie okres przejściowy. Podczas okresu przejściowego zarówno starzy, jak i nowi prosumenci będą rozliczać się w modelu Net-Billing. Dopiero po tym okresie zacznie być naliczany piętnastoletni czas dla tych, którzy zdążą podłączyć instalację przed 1 kwietnia.
Czy Net-Billing wpłynie na opłacalność fotowoltaiki?
W związku z nowym systemem rozliczeń pojawia się pytanie, czy fotowoltaika wciąż będzie opłacalna. Należy przy tym pamiętać, że własna produkcja energii przynosi oszczędności gospodarstwom domowym i firmom, niezależnie od formy, w jakiej rozliczane są jej nadwyżki. Panele fotowoltaiczne produkują prąd, który na bieżąco zasila urządzenia i systemy elektryczne. Jeśli instalacja jest odpowiednio dobrana, może w pełni pokryć zapotrzebowanie energetyczne budynku. Z sieci trzeba pobrać zatem mniejszą ilość energii niż w przypadku, gdy nie posiadamy fotowoltaiki. Fotowoltaika opłacała się zawsze i sytuacja ta nie ulegnie zmianie – właściciele zyskają oszczędność na rachunkach za prąd w ujęciu rocznym.
W systemie Net-Billing największe korzyści osiągną prosumenci, którzy połączą panele fotowoltaiczne z pompą ciepła, ładowarką do samochodów elektrycznych lub magazynem energii. Szczególne znaczenie ma to ostatnie rozwiązanie. Wyprodukowane nadwyżki można zgromadzić we własnym magazynie energii, nie sprzedając ich do sieci. Możemy w ten sposób zapomnieć o podwyżkach cen prądu oraz uniezależnić się od zewnętrznych dostawców. Natomiast korzystając z ładowarek do aut elektrycznych oraz pomp ciepła, zwiększamy poziom wykorzystania produkowanej na bieżąco energii. Pompa ciepła przynosi 70% większe oszczędności niż tradycyjne źródła ogrzewania. Z kolei przerzucając się na samochód elektryczny i ładując go za pomocą energii z fotowoltaiki, zmniejszamy koszty eksploatacji.
